Odredbama člana 12. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak građana („Sl. glasnik RS“, br. 113/17) i člana 10. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. Glasnik RS“, br. 113/17), od 1. oktobra 2018. godine propisane su olakšice po osnovu zapošljavanja lica koja započinju sa obavljanjem sopstvene poslovne delatnosti, na način da su oslobođeni od plaćanja poreza i doprinosa po osnovu sopstvene zarade, kao i po osnovu zarade novozaposlenih lica. S tim u vezi, ukazujemo da poslodavac- novoosnovano pravno lice, kao i novoosnovani preduzetnik, koji je upisan u registar nadležnog organa, odnosno organizacije, može da ostvari pravo na oslobođenje od plaćanja poreza i doprinosa:
– po osnovu zarade osnivača, odnosno po osnovu lične zarade preduzetnika;
– po osnovu zarade zaposlenih i to najviše za devet novozaposlenih lica sa kojima je zasnovao radni odnos.
Pravo na oslobađanje poslodavca ostvaruje se pod sledećim uslovima:
- da je svaki član- osnivač novoosnovanog pravnog lica zasnovao radni odnos sa pravnim licem i da je prijavljen na obavezno socijalno osiguranje u Centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja;
- da je novoosnovani preduzetnik prijavljen na obavezno socijalno osiguranje u Centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja;
- da je poslodavac zaključio ugovor o radu sa novozaposlenim licima u skladu sa zakonom kojim se uređuju radni odnosi i da je ta lica prijavio na obavezno socijalno osiguranje u Centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja;
- da u periodu za koji ostvaruje pravo na oslobođenje to pravo može da ostvari za najviše 9 novozaposlenih koji ispunjavaju uslove, a to je da novozaposleni u periodu od najmanje šest meseci neprekidno pre dana zasnivanja radnog odnosa kod poslodavca kod Nacionalne službe za zapošljavanje je bio prijavljen kao nezaposleni, ili je u periodu od dvanaest meseci pre dana zasnivanja radnog odnosa kod poslodavca stekao srednje, više ili visoko obrazovanje;
- da su osnivači novoosnovanog pravnog lica, kao i preduzetnik, u periodu od najmanje šest meseci neprekidno pre dana osnivanja pravnog lica, odnosno registrovanja preduzetnika, kod Nacionalne službe za zapošljavanje bili prijavljeni kao nezaposleni ili da su u periodu od dvanaest meseci pre dana osnivanja, odnosno registrovanja stekli srednje, više ili visoko obrazovanje, u skladu sa zakonom. Pravo na oslobođenje poslodavac može da ostvari za zarade osnivača i zaposlenog odnosno lične zarade preduzetnika isplaćene u periodu od 12 meseci od dana kada je osnovano pravno lice, odnosno registrovan preduzetnik. Uslov je da zbir zarada pojedinačno za svako lice u periodu korišćenja olakšice nije viši od trostrukog iznosa prosečne godišnje zarade u godini koja prethodi godini u kojoj je osnovano pravno lice, odnosno registrovan preduzetnik.
Pravo na olakšicu prestaje:
- po isteku perioda od 12 meseci ili
- na dan kada se izvrši isplata zarade osnivača i zaposlenog odnosno lične zarade preduzetnika, koja u zbiru sa ostalim zaradama za to lice isplaćenim od početka ostvarivanja prava na olakšicu, tj. od dana osnivanja pravnog lica, odnosno registrovanja preduzetnika, prelazi neoporezivi iznos (trostruki iznos prosečne godišnje zarade).
U tom slučaju poslodavac je dužan da obračuna i plati porez i doprinose po osnovu zarade odnosno lične zarade na onaj deo te zarade odnosno lične zarade koji kao deo zbira sa prethodno isplaćenim zaradama odnosno ličnim zaradama, je viši od neoporezivog iznosa, kao i da za naredne zarade isplaćene tim licima obračunava i plaća porez i doprinose u skladu sa zakonom. Zarada osnivača i zaposlenog, odnosno lična zarada preduzetnika za koju može da se ostvari oslobođenje je iznos koji u sebi sadrži pripadajući porez i doprinose za obavezno socijalno osiguranje koji bi se plaćali iz zarade da se ne primenjuje oslobođenje.
Oslobođenje lice koje je osnivač, odnosno preduzetnik može da ostvari samo jednom kao novoosnovani subjekt, i to u svojstvu ili kao osnivač ili kao preduzetnik. Oslobođenje može da ostvari poslodavac- pravno lice, odnosno preduzetnik, koji je osnovan, odnosno registrovan zaključno sa 31. decembrom 2020. godine. Navedeno oslobađanje od plaćanja poreza na dohodak građana i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje primenjuje se za novoosnovane privredne subjekte koji su osnovani počev od 1. oktobra 2018. godine. Pored toga, napominjemo da u skladu sa odredbama čl. 21v i 21d Zakona o porezu na dohodak građana („Sl. Glasnik RS“, br. 24/01, 80/02, 80/02−dr. zakon, 135/04, 62/06, 65/06- ispravka, , 31/09, 44/09, 18/10, 50/11, 91/11−US, 93/12, 114/12−US, 47/13, 48/13- ispravka, 108/13, 57/14, 68/14-dr. Zakon, 112/15 i 113/17) i čl. 45. i 45v Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. Glasnik RS“, br. 84/04, 61/05, 62/06, 5/09, 52/11, 101/11, 47/13, 108/13, 57/14, 68/14−dr. zakon, 112/15 i 113/17) postoje olakšice za poslodavca- pravno lice ili preduzetnika koji zaposli novo lice i olakšice se ostvaruju u vidu prava na povraćaj dela plaćenih poreza i doprinosa po osnovu zarade za novozaposleno lice, i to od 65%, 70% i 75%.